Το υπέροχο τοπίο της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου και οι πελάδες.

 Οι παραδοσιακές ψαράδικες καλύβες του Μεσολλογίου, οι πελάδες ή πιλάδες είναι όχι μόνο ένα κομμάτι της ιστορίας  και μνημείο των παραδοσιακών δραστηριοτήτων των Μεσολογγιτών αλλά και το χαρακτηριστικό στοιχείο του τοπίου της λιμνοθάλασσας.  Η αβαθής λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού όπου και βρίσκονται, απλώνεται σε μήκος 50 χιλιομέτρων απέναντι από τον Πατραϊκό κόλπο. Τα 22.000 στρέμματα νερού της κρύβουν τον πιο πλούσιο ιχθυοπαραγωγικό βυθό της χώρας ενώ έχει χαρακτηρισθεί Περιβαλλοντικό Πάρκο και προστατεύεται από τη συνθήκη RAMSAR. Εκεί λοιπόν, θα συναντήσουμε και τα γραφικά καλυβόσπιτα, τις πελάδες.

Τι είναι οι πελάδες

Είναι ξύλινα σπιτάκια παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής της ελληνικής υπαίθρου στην περιοχή του Μεσολογγίου. Είναι ο πρώτος τύπος κατοικίας που αναπτύχθηκε κατά τον 16ο αιώνα, όταν ναυτικοί και ψαράδες πρωτοκατοίκησαν στην περιοχή.

Η κατασκευή της πελάδας

Oι πελάδες φτιάχνονταν άλλοτε μεμονωμένες και άλλοτε σε ομάδα, σε στρατηγικά σημεία της λιμνοθάλασσας (Τουρλίδα, Πλώστενα, Κλείσοβα κι αλλού), με υλικά από το τοπικό φυσικό περιβάλλον της περιοχής και με μαστορική ευφυΐα.

Όλες οι πελάδες κατασκευάζονταν πάνω σε κάθετους πασσάλους χωμένους βαθιά στη μαλακή οργανική λάσπη, για να μοιράζεται το βάρος. Οι πάσσαλοι ήταν από φτελιές και τα  στηρίγματα από αλμυρίκια. Ο σκελετός της  τοιχοποιίας κατασκευάζονταν από χοντρό καλάμι και δένονταν με μάτσα από ψαθί. Η επένδυση των  τοίχων και της οροφής ήταν από πλεγμένα ψαθιά, ψιλά νεροκάλαμα, φύκια και βούρλα. Το ψαθί μετά από στέγνωμα στο ήλιο και την κατάλληλη επεξεργασία αποτελούσε το σχοινί γι΄αυτές τις κατασκευές, ενώ πλεχτό το χρησιμοποιούσαν ως  χαλί ή  στρώμα. Στην αρχή, στην πρώτη τους μορφή, ήταν μονόχωρες ενώ αργότερα, οι πιο σύγχρονες, γίνονταν ξύλινες και με χωριστά δωμάτια.

Οι ψαράδες και οι πελάδες

Οι καλύβες της λιμνοθάλασσας πρόσφεραν όλες τις απαραίτητες ανέσεις στους ψαράδες. Ήταν λειτουργικές, εξασφάλιζαν ζεστασιά τον χειμώνα και δροσερή σκίαση το καλοκαίρι. Στήνονταν συνήθως στις όχθες για να πιάνει εκεί αμέσως η γαΐτα, η μεσολογγίτικη βάρκα της λιμνοθάλασσας χωρίς καρίνα. Πολλές φορές η πελάδα επεκτείνονταν στο πλάι για να στεγάζεται και η γαΐτα.

Για πάνω από τρεις αιώνες τις χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες σ’ όλη την έκταση της λιμνοθάλασσας κι αποτελούσαν τις μόνιμες κατοικίες για τις οικογένειες τους πριν γίνουν μηχανοκίνητες οι βάρκες τους και κατασκευαστούν δρόμοι. Εκεί  αποθήκευαν τα εργαλεία και τα σύνεργά τους και έμεναν οι περισσότεροι μόνοι τους τον χειμώνα ενώ το καλοκαίρι κάποιοι έφερναν και τις οικογένειες τους από την πόλη.

Το σήμα κατατεθέν της λιμνοθάλασσας

Οι πελάδες αποτελούν το σήμα κατατεθέν της λιμνοθάλασσας και το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ιερά Πόλη της Ελευθερίας και την ελευθερία της θάλασσας. Είναι ένα μνημείο ζωντανό και ενεργό αφού ζουν ακόμη και σήμερα εκεί κάποιοι ψαράδες με όλες τις δυσκολίες της ζωής, μέσα στο νερό και την υγρασία της περιοχής. Οι πελάδες δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα στο Μεσολόγγι και προσθέτουν γραφικότητα στη Λιμνοθάλασσα της Ιερής Πόλης.

Επειδή σήμερα ελάχιστες είναι αυτές που φτιάχνονται με την παραδοσιακή τεχνική, ο Δήμος Μεσολογγίου έφτιαξε μια παραδοσιακή πελάδα για τη διατήρηση αυτής της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Βρίσκεται στην Κλείσοβα αμέσως μετά το ξενοδοχείο «Θεοξένια» και προσφέρει ένα πολύ ωραίο φωτογραφικό θέμα ιδιαίτερα κατά την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος πάνω από τον ορεινό όγκο της Βαράσοβας.

Τι περιμένεις;

Ξεκινώντας από τις πελάδες μπορείς να κάνεις και αλιευτικό τουρισμό, να μαγειρέψεις την ψαριά σου με τοπικές συνταγές και να απολαύσεις αυθεντικές μεσολογγίτικες γεύσεις. Τι καλύτερο λοιπόν από μια εκδρομική εξόρμηση στον οικισμό της Τουρλίδας με τις πελάδες, τα σπίτια των ψαράδων, τη λιμνοθάλασσα με τις γαΐτες και φυσικά την πόλη των ηρώων, το ιστορικό Μεσολόγγι!

Πηγές

http://www.tourlida.gr/pelades.html

https://fdlmes.gr/

Φωτογραφίες

Αρχείο CDL TOUR

Spiros sparas CC BY-SA-4.0 Greative Commons

Glinard, CC BY 3.0 GR, via Wikimedia Commons

Pixabay by John

Unsplash   by jason blackey