Η κήρυξη της επανάστασης στη Μάνη τον Μάρτιο του 1821

 Σύμφωνα με τον γέρο του Μωριά Θόδωρο Κολοκοτρώνη, σε τούτο τον τόπο βρισκόταν η «Φρουρά του Μαρμαρωμένου Βασιλιά». Η απρόσιτη, η απροσπέλαστη, η αδούλωτη και περήφανη Μάνη,  ήταν "το φόβητρο και το καταφύγιο", στα χρόνια της Οθωμανικής σκλαβιάς.

Η ανυπότακτη Μάνη

Σ’ όλη την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας η Μάνη παρέμεινε στην πραγματικότητα απάτητη από τους κατακτητές, παρά τις επανειλημμένες απόπειρες των Τούρκων για την υποδούλωσή της. Μάλιστα, από το 1776, ανακηρύχθηκε σε ημιανεξάρτητη φόρου υποτελής ηγεμονία.Ο  Σπυρίδων Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως»(τόμος Α, κεφ. Δ, έκδοση 3η,1888)  μας αναφέρει για τη Μάνη πως εξ αιτίας της ορεινής θέσεως και της ακαρπίας της γης, δεν έπεσε σε πολιτικές περιπέτειες , ούτε διέγειρε την πλεονεξία και την φιλοδοξία των κατακτητών, όπως η υπόλοιπη Πελοπόννησος.Ο λαός της ήταν φτωχός όπως κι ο τόπος που κατοικούσε, ήταν σκληραγωγημένος και είχε μάθει να χρησιμοποιεί τα όπλα του για τα προς το ζην.. Ούτε Αρχή τουρκική, ούτε κατοίκους Τούρκους είχε ποτέ η Μάνη. Απολάμβανε πλήρη αυτονομία υπό την κυριαρχία του κατά καιρούς «Καπητάμπασα» (Μανιατμπέη όπως αποκαλούνταν αργότερα). Μάλιστα σπάνια απέδιδε  τους φόρους που της επέβαλαν οι Οθωμανοί. Η Μάνη είχε γίνει «το μεγαλύτερο φόβητρο των Τούρκων και το καταφύγιο των Ελλήνων». Στην επικράτειά της υπήρχαν μόνιμες ανεξέλεγκτες δυνάμεις Ελλήνων ενόπλων ανδρών, που αποτελούσαν και τους μοναδικούς έμπειρους πολεμιστές στην Πελοπόννησο.

Η προετοιμασία για τον αγώνα

Παρά τις αντιπαλότητες και τις διαμάχες μεταξύ των μεγάλων οικογενειών της περιοχής σημειώθηκαν αρκετά επαναστατικά κινήματα. Τον Οκτώβριο του 1819, οι αρχηγοί υπέγραψαν συμφωνία για συνεννόηση και κοινή προετοιμασία. Επί πλέον, πολλοί Μανιάτες καπεταναίοι μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία. Σύμφωνα με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, “η Φιλική Εταιρία θεωρούσε τον τόπο ως εστία της Επανάστασης. Εν τούτοις ούτε όπλα, ούτε τροφές, ούτε πολεμοφόδια αλλά ούτε και χρήματα έδωσε για να στηρίξει τον αγώνα. Έστειλε μόνο κατηχητές να αφυπνίσουν τον λαό και παράδες άπαξ…”

Από τις αρχές του 1821 επικρατούσε πολεμικός αναβρασμός στην περιοχή, όπως και στην υπόλοιπη Πελοπόννησο. Ακολουθώντας τις εντολές της Φιλικής Εταιρείας, ο Παπαφλέσσας, ο Αναγνωσταράς και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης περιφέρονταν στα χωριά  της Μάνης και στρατολογούσαν τους κατοίκους. Οργανώθηκε έτσι η καθολική συμμετοχή των Μανιατών στη μεγάλη επανάσταση. Οι κάτοικοι προσπαθούσαν να συγκεντρώσουν τρόφιμα για τους πολεμιστές. Οι οπλαρχηγοί προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν μολύβι και μπαρούτι, να συγκεντρώσουν πολεμιστές και να συγκροτήσουν πολεμικά σώματα.

Η κήρυξη της επανάστασης στην Αρεόπολη

Την 17η Μαρτίου 1821, ύστερα από πρόσκληση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ακολούθησε η συγκέντρωση όλων των Μανιατών οπλαρχηγών στην Τσίμοβα, τη σημερινή Αρεόπολη, που ήταν η πρωτεύουσα των Μαυρομιχαλαίων. Σύμφωνα με την παράδοση, οι οπλαρχηγοί, με προεξάρχοντα τον Κατσάκο Μαυρομιχάλη, στις 17 Μαρτίου 1821, αφού συγκεντρώθηκαν μπροστά στο ναό των Ταξιαρχών και στη θέση «Κοτρώνι», γονυπετείς ορκίστηκαν, όπως μας μαρτυρεί ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης, «να λάβωσι τα όπλα κατά των Τούρκων» και ο έμπειρος Θόδωρος Κολοκοτρώνης  ανέλαβε να διαβιβάσει την απόφαση αυτή στους οπλαρχηγούς της Μεσσηνίας, της Αρκαδίας και της Αχαΐας.

Η σημαία της Μάνης

Ενωμένοι και αποφασισμένοι ύψωσαν την πρώτη Επαναστατική Σημαία, πρόχειρα κατασκευασμένη από λευκό ύφασμα, με γαλάζιο σταυρό στο κέντρο. Σε αντίθεση με τις σημαίες και τα λάβαρα που χρησιμοποιήθηκαν το 1821 σε άλλες περιοχές της χώρας και έγραφαν «Ελευθερία ή Θάνατος», ετούτη η σημαία έγραφε «Νίκη ή Θάνατος» (και όχι «ελευθερία», γιατί στη Μάνη η ελευθερία ήταν δεδομένη, το ζητούμενο ήταν η νίκη για να ελευθερωθούν οι υπόλοιποι Έλληνες), και στην κάτω μεριά έγραφε «Ταν ή επί Τας».

Η σημαία  (η οποία διασώζεται και εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών), ευλογήθηκε από τους ιερείς και όλοι οι αρχηγοί, ορκίσθηκαν ότι θα αγωνιστούν για την ελευθερία του έθνους. Το νέο της κήρυξης της επανάστασης διαδόθηκε από τη Μάνη στην υπόλοιπη Πελοπόννησο.

Οι πρώτες εξορμήσεις των οπλαρχηγών

Σημειώθηκαν δύο εξορμήσεις των Μανιατών. Η πρώτη, από τους αρχηγούς της Ανατολικής Μάνης υπό τους Γρηγοράκηδες προς τη Μονεμβασιά και το Μυστρά το απόγευμα του Σαββάτου 19 Μαρτίου. Η δεύτερη, με τους αρχηγούς της Δυτικής Μάνης, υπό τον Πετρόμπεη που κινήθηκαν προς την Καλαμάτα. Πρώτος μπήκε στην πόλη στις 20 Μαρτίου ο γιος του Πετρόμπεη, ο Ηλίας, με την πρόφαση ότι θα ενίσχυε την τοπική τουρκική φρουρά.Την επόμενη ημέρα ακολούθησαν όλοι οι οπλαρχηγοί και στις 23 Μαρτίου 1821 κατέλαβαν αναίμακτα την πόλη της Καλαμάτας και παρακολούθησαν την πρώτη επίσημη δοξολογία.Στη συνέχεια, συνέταξαν την προκήρυξη, που υπέγραφε ο Πετρόμπεης, με την οποία γνωστοποιούσαν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις την απόφαση του ελληνικού έθνους να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό και ζητούσαν τη συνδρομή τους.

Διαβάστε εδώ την Προκήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας 23 Μαρτίου 1821 προς τους Ευρωπαίους. Μέσω αυτής, οι επαναστατημένοι Έλληνες γνωστοποιούν την απόφαση του έθνους να αποτινάξει τον ζυγό της ανυπόφορης οθωμανικής δουλείας, ζητώντας τη συνδρομή των χριστιανικών λαών σε χρήματα και όπλα.

Η έκρηξη της επανάστασης στη Μάνη ήταν από τις πρώτες μιας αλυσιδωτής αντίδρασης, που  στόχος της ήταν το ανθρώπινο αγαθό της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης της βούλησης. Το ελληνικό έθνος συσπειρώθηκε και  πάλεψε με αυτοθυσία και γενναιότητα αποφασισμένο να ελευθερωθεί ή να πεθάνει  για την πολυπόθητη  λευτεριά, που η ώρα της είχε πια σιμώσει!

Πηγές:

gutenberg.org,

neoskosmos.com

offlinepost.gr

www.kalamata.gr/myrevolution/warning_1821/

Photos:

Peter von Hess, Public domain, via Wikimedia Commons

Jean Housen, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Gettyimages

Archive CDL TOUR