Λίμνη Τριχωνίδα, οι ντόπιοι τη λένε θάλασσα!

Στη Στερεά Ελλάδα, στην Αιτωλοακαρνανία και στην καρδιά της Αιτωλίας, θα συναντήσουμε τη λίμνη Τριχωνίδα, τη γραφικότερη, την πιο άγνωστη τουριστικά λίμνη της χώρας. Μια ωραία υδάτινη κοιμωμένη που περιμένει τους απανταχού φυσιολάτρες να την ανακαλύψουν! Οι ντόπιοι την αποκαλούν θάλασσα κι όχι άδικα, αφού είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας! Λένε ότι μοιάζει με τις λίμνες Κόμο και Ματζόρε της Β. Ιταλίας!

Βρίσκεται νότια του Παναιτωλικού όρους (το βουνό που βλέπει τον κάμπο του Αγρινίου) και βόρεια του όρους Αράκυνθου (που βλέπει και τον κάμπο και τη θάλασσα του πατραϊκού κόλπου), εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνδέεται δυτικά με τη γειτονική της λίμνη Λυσιμαχία. Θα τη συναντήσεις παίρνοντας την Ανατολική έξοδο προς Αγρίνιο από την Ιόνια Οδό. Κι εκεί, αφού διαβείς τα επιβλητικά βραχώδη στενά της Κλεισούρας, θα αντικρίσεις την πανοραμική άποψη των δυο αδελφών λιμνών, στα αριστερά σου τη Λυσιμαχεία και στο βάθος την Τριχωνίδα, τη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας! Το 1773, επί Τουρκοκρατίας ο μουσελίμης του Καρέλι,  ο Αλά Μπέη κατασκεύασε λιθόχτιστα γεφύρια με 373 καμάρες και έκταση 3 χιλιόμετρα, που ένωναν τη Τριχωνίδα με τη Λυσιμαχία και σύμφωνα με τον περιηγητή Δ. Βικέλα, είχε καταφέρει να δημιουργήσει το γοητευτικότερο περίπατο της γης!

Μικρές πληροφορίες

  Έχει επιφάνεια 98,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα με μέγιστο μήκος 21,5 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 58 μέτρα. Βρίσκεται σε κρυπτοβύθισμα, δηλαδή το βαθύτερο τμήμα της λιμναίας λεκάνης της βρίσκεται κάτω από τη μέση στάθμη της επιφάνειας της θάλασσας.

Μια αρχαία λίμνη!

Η δημιουργία της λίμνης ήταν αποτέλεσμα μεγάλων γεωλογικών ανακατατάξεων. Η Τριχωνίδα είναι υπόλειμμα παλαιότερης και μεγαλύτερης λίμνης που καταλάμβανε προϊστορικά ολόκληρη τη λεκάνη του Αγρινίου. Η χρονολογία της δημιουργίας της υπολογίζεται πριν από 15 με 20 εκατομμύρια χρόνια περίπου!

Σύμφωνα με την παράδοση, στα αρχαία χρόνια υπήρχε μέσα στη λίμνη μια πόλη που βυθίστηκε. Η πόλη αυτή είχε τρεις χοάνες-κώνους και ίσως από εκεί πήρε το όνομά της η λίμνη: Τρεις κώνοι – Τριχωνίδα. Μια άλλη εκδοχή, μάλλον η επικρατέστερη, είναι ότι πήρε το όνομα της από την αρχαία πόλη Τριχώνιο, που βρίσκεται δίπλα στη λίμνη, κοντά στο χωριό της Γαβαλούς.

Ο όγκος του νερού της λίμνης ανέρχεται περίπου σε 142 εκατομμύρια κυβικά. Οι ποσότητες νερού προέρχονται από πηγές, κυρίως υπόγειες και από 15 μεγάλους και αρκετούς χείμαρρους, οι οποίοι ξεκινούν από τα όρη Παναιτωλικό και Αράκυνθο και καταλήγουν στη λίμνη. Μια ποσότητα νερού προέρχεται και από αποστράγγιση της περιοχής Παναιτωλίου – Καινούργιου, που χρησιμοποιούν πλέον για άρδευση νερό από τον Αχελώο. Η λίμνη συνδέεται με την αντίστοιχη της Λυσιμαχίας με διώρυγα. Μεγάλες ποσότητες νερού της Τριχωνίδας καταλήγουν στα χωράφια των χωριών του Λεσινίου, της Κατοχής, του Νεοχωρίου και του Μεσολογγίου. Είναι μια θερμή λίμνη αφού η θερμοκρασία του νερού ποικίλλει ανάλογα με την εποχή από 4° – 25° βαθμούς Κελσίου.

Η ιστορία και η Τριχωνίδα!

Η γεωγραφική ενότητα της Τριχωνίδας αποτελεί τον βασικό πυρήνα της αρχαίας Αιτωλίας. Εδώ βρισκόταν το θρησκευτικό κέντρο Κοινού των Αιτωλών, το τέμενος του Θέρμιου Απόλλωνα στο Θέρμο. Στην παραλίμνια περιοχή  αλλά και στους ορεινούς όγκους αναπτύχθηκαν κατά την αρχαιότητα πολλοί οικισμοί  (Αρχαίο Τριχώνιο και Άκρα στο χωριό Γαβαλού ) που μαρτυρούν το υψηλό πολιτιστικό επίπεδο του τόπου. Αλλά και από τη Βυζαντινή εποχή  έχει να επιδείξει αξιολογότατα μνημεία. Ο Βλοχός ο οποίος βρίσκεται στο λόφο πάνω από το χωριό Καινούργιο, στα βυζαντινά χρόνια ήταν οχυρό κάστρο. Δόθηκε κι αυτό ως προίκα το 1294 στο Φίλιππο του Τάραντα. Από του Τούρκους καταλήφθηκε το 1450, αλλά ερημώθηκε στη συνέχεια. Σήμερα σώζονται υπολείμματα αυτής της οχύρωσης

Ένα σπάνιο οικοσύστημα!

Θα συναντήσεις γεμάτα ομορφιά τοπία γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα: παραλίμνιες όχθες, λιβάδια, ελαιώνες, θαμνότοπους ή βραχώδεις λόφους με  άνθη, θάμνους και δένδρα, πεταλούδες και  "φλετούρια" όπως αποκαλούν τα έντομα οι ντόπιοι, βατράχια, φίδια και  αράχνες,  σκορπιούς, χελώνες και τα σπάνια πουλιά!

Tα οικοσυστήματα της Τριχωνίδας βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με τα γειτονικά οικοσυστήματα του Παναιτωλικού, του Aράκυνθου, των βουνών της Nαυπακτίας, του κάμπου του Aγρινίου, της Mακρυνείας και της λίμνης Λυσιμαχίας. Οποιαδήποτε μεταβολή γίνεται σε κάποιο από τα γειτονικά οικοσυστήματα, έχει επίδραση και στο οικοσύστημα της λίμνης.

H Τριχωνίδα, μαζί με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία, ανήκει σήμερα στις περιοχές Natura 2000 και στη σύμβαση RAMSAR που προστατεύει τους υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας.

Παρά τις ανθρώπινες δραστηριότητες, οι λίμνες διατηρούν σημαντικό μέρος της χλωρίδας και της πανίδας τους, καθώς και φυσική ομορφιά και όμορφο τοπίο. Η περιοχή διαθέτει και μεγάλη βιοποικιλότητα. Η Τριχωνίδα αποτελεί μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που συναντάμε τη Βίδρα το σπάνιο θηλαστικό που κολυμπά μόνο σε καθαρά νερά ποταμών και λιμνών!

 Η λίμνη διαθέτει και ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς έχουν παρατηρηθεί σε αυτή περισσότερα από 200 είδη πουλιών Από αυτά, τα τριάντα είδη – μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως ο πορφυροτσικνιάς.– ανήκουν στα απειλούμενα και στα αυστηρά προστατευόμενα από την κοινοτική νομοθεσία. Πολύ σημαντικοί για τη διατήρηση των υδρολογικών και περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής είναι οι ασβεστούχοι βάλτοι οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως «οικότοποι προτεραιότητας» και δημιουργήθηκαν από αποθέσεις ιζημάτων και συσσώρευση νεκρού φυτικού υλικού. Χαρακτηριστικό των περιοχών που καταλαμβάνουν οι ασβεστούχοι βάλτοι είναι το φυτό Κλάδιο, το οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν «Κοψιά» εξαιτίας των κοφτερών φύλλων του.

Η Τριχωνίδα φιλοξενεί επίσης και 25 είδη ψαριών, 11 από τα οποία είναι ενδημικά στην Ελλάδα. Ένα είδος ψαριού μάλιστα, ο Νανογωβιός, ζει μόνο στη λίμνη Τριχωνίδα! Πρόκειται για μικρό ψάρι, το οποίο έχει μήκος κοντά στα πέντε εκατοστά και ζει στα νερά της παραλίας. Στις όχθες της λίμνης υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές, καλαμιές και πικροδάφνες.  Αυτός ο χώρος αποτελεί επίσης σημαντική περιοχή ανάπαυσης για μεταναστευτικά υδρόβια πτηνά.

Η λίμνη και οικισμοί γύρω από αυτή

Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν υπάρχουν έξι δήμοι με πληθυσμό άνω των 30.000 κατοίκων και μικροί παραλίμνιοι οικισμοί ενώ απέχει περίπου 5χλμ από το Αγρίνιο, το μεγαλύτερο εμπορικό, πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής και του νομού γενικότερα. Στις βόρειες όχθες της Τριχωνίδας, τα κυριότερα χωριά της περιοχής είναι το Παναιτώλιο και το Καινούργιο που μαζί με την Νέα Αβώρανη αποτελούσαν έως το 2010 τον Δήμο Θεστιέων. Σημαντικοί σταθμοί είναι επίσης τα χωριά Παραβόλα, Παντάνασσα, Ντουγρί, Βαρειά και Μυρτιά, γνωστή για τα λουτρά και τους πορτοκαλεώνες της. Στην περιοχή της Μακρυνείας, τα χωριά γύρω από τη λίμνη είναι η Γαβαλού, η Ματαράγκα, οι Παπαδάτες, η Γραμματικού, το Τριχώνιο, ο Άγιος Ανδρέας (Μπουρλέσια), ο Δαφνιάς και η Καψοράχη. Το διοικητικό, εμπορικό, συγκοινωνιακό και πολιτιστικό κέντρο της ευρείας περιοχής της ορεινής Τριχωνίδας είναι το πετρόκτιστο Θέρμο, που είναι χτισμένο Β/Α της λίμνης σε υψόμετρο 360 μέτρων και αποτελεί την έδρα του ομώνυμου δήμου με πιο μεγάλα χωριά  την Αγία Σοφία, την Ανάληψη, τον Ταξιάρχη, το Πετροχώρι με την υπέροχη πανοραμική θέα της λίμνης.

Από την καπνοπαραγωγή της Τριχωνίδας…. στην ελιά και τα αιγοπρόβατα!

Η κύρια πηγή εισοδήματος και πηγή πλούτου της περιοχής της Τριχωνίδας αποτέλεσε η καπνοκαλλιέργεια και το καπνεμπόριο που ανέδειξε την περιοχή του Αγρινίου σε οικονομικό κέντρο του νομού καθώς  αποτελούσε το 30% της συνολικής παραγωγής καπνού της χώρας. Η αλλαγή που επήλθε στην περιοχή μετά το 1980 με την ένταξη στην Ε.Ε με συρρίκνωση της παραγωγής και των καλλιεργούμενων στρεμμάτων,  αναγκάζοντας  έτσι τους γεωργούς της περιοχής σταδιακά να στραφούν σε άλλες καλλιέργειες και ασχολίες. Έκτοτε δόθηκε έμφαση στην καλλιέργεια της ελιάς, σε ποικιλίες εμπορεύσιμες (την ονομαστή ελιά Αγρινίου)  και  την παραγωγή έξτρα παρθένου λαδιού. Καλλιεργούνται επίσης σιτηρά, τριφύλλια, καλαμπόκι  στον κάμπο και εσπεριδοειδή  ιδιαίτερα στην περιοχή της Μυρτιάς με τους πορτοκαλεώνες της (το σαγκουίνι πορτοκάλι με τον κοκκινόχρωμο γλυκό χυμό). Ευδοκιμεί και η μελισσοκομία, με παραγωγή  εξαιρετικής ποιότητας μελιού. Αρκετοί  νέοι αγρότες της περιοχής ασχολούνται με την καλλιέργεια  αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, μανιταριών αλλά και αμπελιών. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται επίσης με την κτηνοτροφία με πρότυπες μονάδες επεξεργασίας γάλακτος  και βιολογική εκτροφή αιγοπροβάτων.

Το ήξερες;

Η περιοχή της Τριχωνίδας είναι πρώτη στην Ελλάδα στον τομέα της βιολογικής γεωργίας και της βιολογικής εκτροφής ζώων!

Τουρισμός στη λίμνη Τριχωνίδα: Οργανώσου και δεν θα βαρεθείς ποτέ!

Έχει απ΄όλα!

Τουρισμός στη Φύση:

• πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές σε χωματόδρομους στο δήμο Παναιτωλικού, καταφύγιο Περιστερίου ΕΟΣ Αγρινίου, παραλίμνιες πεζοπορίες στη Βαρειά και στο Πετροχώρι, πεζοπορία ανάμεσα σε πορτοκαλεώνες στη Μυρτιά , σηματοδοτημένες ορειβατικές διαδρομές στο Παναιτωλικό όρος, πεζοπορία στο μονοπάτι των «Εξοδιτών» της Ι.Π.Μεσολογγίου.

Αθλητικός Τουρισμός :

• τρίαθλο στη λίμνη

Τουρισμός και Πολιτισμός :

• ερείπια Αγίας Τριάδας, αρχαίο Βουκάτιο στην Παραβόλα και βυζαντινός ναός της  Κοιμήσεως, αρχαία ακρόπολη Θεστιέων στο Καινούργιο, αρχαίο Φύστιον στη Νερομάνα, αρχαιολογικό μουσείο Θέρμου , μουσείο κέρινων ομοιωμάτων στη Μάνδρα Θέρμου, κέντρο ιστορικών και λαογραφικών μελετών Θέρμο , ερείπια Θέρμιου Απόλλωνα στον Ταξιάρχη, αρχαία πόλη Καψοράχης, Ασκληπιείο Γαβαλούς, αρχαιολογικός χώρος Άκρων Λιθοβουνίου, μουσείο παραδοσιακού αλευρόμυλου στο Δρυμώνα, εκθέσεις παραδοσιακών υφαντών και εργαλείων Γαβαλού, κοιλάδα Νεραϊδών στο  Θέρμο και στην Παλιοχώρα Καινούργιου τα παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια του 18^ου αι.

Θρησκευτικός τουρισμός:

• Μονή Αγίας Παρασκευής Μάνδρα Θέρμου (κρυφό σχολειό με κέρινα ομοιώματα) Ναός Κοσμά Αιτωλού και το σπίτι του στο Μέγα Δέντρο Θέρμου, μοναστήρι Μυρτιάς,

• μοναστήρι Φωτμούς στο Πετροχώρι , μονή Καταφυγίου στο Δρυμώνα, μοναστήρι του Προδρόμου Δερβέκιστας του 13^ου αι στον Ταξιάρχη, δίδυμοι βυζαντινοί ναοί στην Αγία Σοφία, μονή Ζωοδόχου Κελάκι Γαβαλούς, Ι Μ Κατερινούς στη Γαβαλού, Ι. Μονή Βλοχού στο Καινούργιο.

Πολιτιστικός – Πνευματικός τουρισμός:

• Δημοτική πινακοθήκη Αγρινίου, Δημοτική γλυπτοθήκη, γλυπτοθήκη  Χρ.Καπράλου, Λαογραφικό Ιστορικό Φιλολογικό μουσείο Αιτ/νιας, Αθλητικό μουσείο, Μορφωτικός τουρισμός  Lake party στη Ντουγρί κάθε Αύγουστο, συναυλίες της Φιλαρμονικής Αγρινίου, ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, εορταστικές εκδηλώσεις Πατροκοσμά στο Θέρμο, γιορτή Αθερίνας στο Καινούργιο, έθιμο Χαλκουνιών στο Αγρίνιο, έθιμο Λαζαριών στη Ματαράγκα.

Χειμερινός τουρισμός: Ορεινός τουρισμός (Ορειβατικός τουρισμός):

• διάσχιση του φαραγγιού του Γιδομανδρίτη στην Ανάληψη, Λουτρά Μυρτιάς προς καταρράκτη Μοκιστιάνου στην Αγία Σοφία, κατάβαση του γεφυριού του Θεοτικού, ορειβασία στην κορυφή Γρεβενό του Αράκυνθου, σκι στο Παναιτωλικό

Αγροτουρισμός-Οικοτουρισμός:,

• Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας στα Αμπάρια Παναιτωλίου,

• Παρατήρηση άγριας φύσης στο φαράγγι της Κλεισούρας, οινοποιείο και αμπελώνες «Θέστιος» στο Καινούργιο, τοπικά προϊόντα Τριχωνίδα ΑΕ και Γυναικείου συνεταιρισμού Παναιτωλίου, παρατήρηση πουλιών και ιχθυοπαγίδας στη λίμνη,  παρατήρηση άγριας ζωής και ορνιθοπανίδας στο Παναιτωλικό, όρος,   ελατόδασος Κουρί στο Δρυμώνα, παραδοσιακή νεροτριβή στην Αγία Σοφία και Μυρτιά, παρατήρηση άγριας ζωής, πτηνών, χλωρίδας πανίδας στο ΚΠΕ Μεγάλου Δέντρου και περιβαλλοντική εκπαίδευση μαθητών, ασβεστούχοι βάλτοι στη λίμνη, δρυόδασος Αρακύνθου.   

Παραλίμνιος τουρισμός:

• Κωπηλασία στη Ντουγρί, ιστιοπλοΐα με optimist, wake-board στο νερό

Ιαματικός τουρισμός:

• λουτρά Μυρτιάς

Τουρισμός «περιπέτειας-Yδάτινος τουρισμός-Αθλητικςό τουρισμός:

• διαδρομές 4Χ4 στο Περιστέρι, στην Καλλιθέα, στο Λαμπίρι προς Παναιτωλικό, Αλεξίπτωτο πλαγίας στη Νερομάνα από την Αερολέσχη Αγρινίου, στο Θέρμο προς Ναυπακτία, 4Χ4 στην Κάτω Μακρυνού, kanoe-kayak στη γέφυρα Μπανιά, ποδήλατο βουνού στη Μυρτιά, στο Πετροχώρι, από Ανάληψη προς τον Εύηνο ποταμό, στην περιοχή του Θέρμου και στη Σιβίστα Μακρυνείας.

Εκείνο όμως που κάνει σίγουρα την Τριχωνίδα να ξεχωρίζει απ΄ όλες τις λίμνες, είναι ότι ακόμα παραμένει μία από τις καθαρότερες λίμνες της Ελλάδας, με μεγάλη οικολογική αξία και ένας απ΄ τους σημαντικότερους βιότοπους της Ελλάδας.

Στο ταξίδι σου στη δυτική Ελλάδα, μην προσπερνάς το Αγρίνιο!

Κάνε μια παράκαμψη για να επισκεφθείς τη λίμνη! Ακόμα κι αν δεν βρίσκεις ταμπέλες, ρώτα τους πρόθυμους ντόπιους για το πως θα βρεις μια έξοδο για τα παραλίμνια καφέ και εστιατόρια που βρίσκονται στο Καινούργιο, στη Δογρί  (Ντουγρί) και στην Κάτω Μυρτιά, αλλά και στο Πετροχώρι Θέρμου για πανοραμική  θέα κι από ψηλά, ώστε να απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα, τον καφέ ή το φαγητό σου κάτω από την σκιά των αιωνόβιων πλατάνων ατενίζοντας την πανέμορφη λίμνη - σαν θάλασσα - της Αιτωλίας!

Πηγές:

https://el.wikipedia.org/

http://www.aitnia.gr

https://www.trihonida.gr/

Φωτογραφίες και από τη συλλογή μας